Hypofysetumoren

De hypofyse is een kleine klier van ongeveer 1 cm doorsnede die zich midden in het hoofd onder de hersenen bevindt. Deze klier scheidt tal van stuurhormonen af die de aanmaak van hormonen in klieren in het lichaam stimuleren zoals groeihormonen, geslachtshormonen, schildklierhormonen ...
Niet-secreterend adenoma: deze tumoren ontwikkelen zich in de hypofyse en ontstaan uit het steunweefsel tussen het hypofyseklierweefsel. Ze worden meestal gediagnosticeerd naar aanleiding van uitval van het gezichtsveld. De behandeling van dit soort tumoren bestaat uit maximale chirurgie.
Secreterende hypofyseadenomen: deze tumoren ontstaan uit het klierweefsel en kunnen overmatig veel stuurhormoon aanmaken. Ze kunnen aanleiding geven tot specifieke ziektebeelden zoals de ziekte van Cushing (teveel ACTH en dus vorming van cortisol), acromegalie (teveel groeihormoon), hyperthyroidie (teveel TSH en dus schildklierhormoon). De behandeling is individueel te bepalen, maar vaak chirurgisch. Enkel in geval van prolactinomen wordt meestal een medicamenteuze therapie gestart.

Klachten en symptomen

Niet-secreterende hypofysetumoren:

Progressieve achteruitgang van het zicht met beperking van het gezichtsveld: de tumor kan druk op de oogzenuw veroorzaken wat het zicht meer en meer aantast of wat de oogmotoriek kan beïnvloeden. De oogarts kan met gezichtsveldmeting, foto’s van de oogzenuwen en onderzoek van de oogmotoriek vaststellen hoe ernstig de compressie van de oogzenuwen is. Dit is van belang bij het uitstippelen van het behandeltraject.
Bij grote niet-secreterende hypofysetumoren: door de verdrukking van de normale hypofyse vaak een (volledige) uitval van de hypofysefunctie.

Secreterende hypofysetumoren:

Overmatige aanmaak van stuurhormonen wat kan leiden tot bv.
- Acromegalie met o.a. grote neus, handen en voeten door overproductie van groeihormoon
- Syndroom van Cushing (toenemende buikomtrek terwijl armen en benen dun zijn, een heel vol rond gelaat, osteoporose, hoge bloeddruk ...) door overproductie van cortisol
- Uitblijven van de menstruatie bij vrouwen, impotentie bij mannen, libidoverlies ... door overproductie van prolactine
Bij grotere tumoren kunnen hoofdpijnklachten voorkomen.

Het is dus zeer belangrijk om bij vermoeden of vaststelling van een hypofysetumor een volledig endocrinologisch bilan op te maken.

Behandeling

Verschillende behandelingsstrategieën mogelijk:

Wait-and-scan: bij kleine, hormonaal inactieve letsels niet meteen behandelen, maar met regelmatige MR en endocrinologische controles afwachten. Vooral bij oudere patiënten is het soms verstandiger om af te wachten en geen behandelingsrisico’s te nemen.
Hormonale therapie: bij bepaalde types van hypofysetumoren bv. prolactinomen via medicamenteuze therapie de klachten onder controle krijgen en soms zelfs een belangrijke volumevermindering van de tumor bekomen.
Radiochirurgie: de tumor niet wegnemen, maar selectief bestralen zodat de groei van de tumor stopt. Het gezwel kan in een aantal gevallen soms kleiner worden. De keuze bestaat tussen het eenmalig uitvoeren van de bestraling of de zogenaamde gefractioneerde behandeling in plaats van één grote dosis op één dag. Over het algemeen wordt aangenomen dat de kans op complicaties kleiner is bij bestraling dan bij operaties. Daar staat tegenover dat de bestraling niet altijd effectief is en dat dan alsnog een operatie moet worden uitgevoerd.
Endoscopische transsfenoidale chirurgie: operatie via de neusgaten met behulp van een kleine camera. Dit is ideaal gezien de hypofyse achter de neus ligt. Op deze manier moet geen insnede worden gemaakt en worden de hersenen niet beschadigd. Deze ingrepen worden uitsluitend in team uitgevoerd door een neurochirurg en een neus-keel-oorarts die ruime ervaring hebben met deze operatietechniek.
- Verloop: In een neusgat wordt een endoscoop ingebracht. De endoscoop is een buis met een camera en sterke verlichting waardoor de chirurg het operatiegebied goed kan verlichten en inspecteren via beelden op een videomonitor. Door het andere neusgat worden micro-instrumenten ingebracht om een opening te maken in de achterwand van de neus om de sinus sphenoidalis te bereiken. Daarna wordt een opening gemaakt in de bodem van de sella turcica (turks zadel) en dan is de hypofyse bereikt. Bij een groot hypofyse-adenoom puilt dit nu al door de gemaakte opening naar buiten. De neurochirurg verwijdert het adenoom beetje bij beetje en laat het normale hypofyseweefsel zoveel mogelijk intact. Hierbij manipuleert hij de oogzenuw en de belangrijke bloedvaten zo min mogelijk. Hierna wordt via de endoscoop goed gecontroleerd of alle tumorweefsel is verwijderd. Na goede bloedstelping worden de gemaakte openingen gesloten en kan de operatie worden beëindigd.
  Voordeel: Door de flexibiliteit en de uitstekende beeldkwaliteit van de endoscoop hebben de chirurgen een perfect zicht op het operatiegebied. Dat geeft een beter resultaat met beduidend minder risico op complicaties. Bovendien verdraagt de patiënt dit type chirurgie beter en herstelt hij sneller van de ingreep.
- Na de operatie: Je verblijft 24 uur op intensieve zorgen voor observatie en nadien tot ontslag een vijftal dagen op de afdeling neurochirurgie.